Audyt a nadużycia

 

Chociaż zgodnie z obowiązującymi Międzynarodowymi Standardy Praktyki Zawodowej Audytu Wewnętrznego[i] audytorzy wewnętrzni nie są odpowiedzialni za wykrywanie nadużyć to nie można też uznać, że powinni w tym zakresie być zupełnie nieaktywni. Wbrew pozorom Standardy nakładają na audyt całkiem sporo obowiązków czy wymogów uwzględniających tzw. „fraudy”. Dla przypomnienia (podkreślenie własne):

1210.A2 – Audytorzy wewnętrzni muszą mieć wystarczającą wiedzę pozwalającą na oszacowanie ryzyka oszustwa oraz ocenę sposobu zarządzania tym ryzykiem w organizacji, ale nie oczekuje się od nich posiadania wiedzy specjalistycznej wymaganej od osób, których podstawowym obowiązkiem jest wykrywanie i prowadzenie dochodzeń w sprawie oszustw.

1220.A1 – Audytorzy wewnętrzni muszą działać z należytą starannością zawodową, uwzględniając:

· zakres pracy niezbędny do osiągnięcia celów zadania;

· względną złożoność, istotność oraz znaczenie spraw, do których stosowane są procedury zapewniające;

· adekwatność i skuteczność procesów: kształtujących ład organizacyjny, zarządzania ryzykiem i kontroli;

· prawdopodobieństwo wystąpienia istotnych błędów, oszustw lub niezgodności;

· koszt realizacji zadania zapewniającego w porównaniu z potencjalnymi korzyściami.

 

2120.A2 – Audyt wewnętrzny musi oceniać możliwość wystąpienia oszustwa i sposób zarządzania ryzykiem oszustwa w organizacji.

 

Jak widać, to, co z pozoru było jedynie brakiem odpowiedzialności oznacza jednak zupełnie konkretne wymogi, z których audytorzy mogą być, na przykład przy okazji ocen zewnętrznych, rozliczani. Co można w takim razie zrobić aby wilk był syty i przysłowiowa owca cała? Ciekawym rozwiązaniem jest zastosowanie opracowanego przez Stowarzyszenie Biegłych ds. Przestępstw i Nadużyć Gospodarczych (ACFE)[i] kwestionariusza.

Narzędzie o którym pisze to ACFRE Fraud Prevention Check-Up (niestety, dostępne tylko w języku angielskim) , co można przetłumaczyć jako Kwestionariusz Prewencji Nadużyć. Dokument ten zawiera siedem pytań dotyczących wewnętrznych mechanizmów mających wpływ na występowanie oraz detekcję ewentualnych oszustw, jakie mogą dotknąć naszą organizację. Przeprowadzenie takiego kwestionariusza może być formą czynności doradczych realizowanych przez funkcję audytu zakończoną ewentualnymi wnioskami i sugestiami wskazującymi luki w systemie kontroli wewnętrznej. Co ciekawe, każde z siedmiu pytań zawiera skalę punktacji, gdzie 100% oceny można uzyskać wyłącznie w sytuacji, kiedy dany mechanizm został ustanowiony oraz zweryfikowano jego skuteczność w ciągu ostatniego roku. Przedstawię poniżej tłumaczenie pytań:

1.       Nadzór nad ryzykiem oszustw.

2.       Przypisanie właściciela ryzyka oszustwa.

3.       Ocena ryzyka oszustwa.

4.       Określenie polityki oraz poziomu akceptacji ryzyka oszustwa.

5.       Mechanizmy kontrolne dotyczące oszustw na poziomie procesów.

6.       Mechanizmy kontrolne dotyczące oszustw na poziomie strategicznym.

7.       Aktywne działania w zakresie wykrywania oszustw.

Każde z pytań zawiera opis kryteriów, jakie należy spełnić by uznać dany obszar za „bezpieczny”. Dzięki temu, nie mając  specjalistycznej wiedzy z zakresu nadużyć audyt może przyczynić się do podniesienia poziomu kontroli w tym zakresie, wypełniając jednocześnie postulaty Standardów. Czynności doradcze przeprowadzamy w tym przypadku bez testów skuteczności tych mechanizmów, ograniczając się do weryfikacji ich istnienia – ale oczekuje się, że mimo wszystko mechanizmy te są w ten czy inny sposób testowane.

Narzędzie dostępne jest na stronie ACFE.[ii]

---

[i] https://www.acfe.com/

[ii] https://www.acfe.com/fraud-prevention-checkup.aspx

---

[i] https://www.iia.org.pl/sites/default/files/definicja_kodeks_standardy_pl_en_2017_final.pdf

Zdjęcie z www.freepik.com